Lời đề nghị hòa giải của Vô Trần tại Suối Tĩnh Đạo đã không thành công, nhưng lại gieo mầm chia rẽ vào lòng quân các phe phái. Trong khi Đinh Bộ Lĩnh đang cố gắng tìm cách giành lại nhân tâm, đối mặt với sự bất lực ngày càng lớn, một sự kiện đau lòng đã xảy ra tại Trường Yên, giáng một đòn chí mạng vào niềm tin và tinh thần của toàn bộ Pháp Đạo.

Một buổi sáng sớm, khi ánh bình minh còn chưa kịp len lỏi qua những mái ngói rêu phong của Trường Yên, Thiết Bút Tăng đã lặng lẽ rời Trường Yên. Ông đi trong màn sương mỏng, bộ áo nâu sòng đã sờn cũ vẫn vương bụi đường từ những cuộc hành trình tìm kiếm chân lý. Dáng người ông, vốn đã gầy gò, giờ đây càng thêm phần tiều tụy, nhưng ánh mắt ông vẫn ánh lên vẻ minh triết và đau đáu khôn nguôi. Ông không mang theo bất kỳ hành lý nào, chỉ có cây trượng gỗ mục quen thuộc và một chiếc bút lông đã cũ mòn cài bên thắt lưng. Ông đi qua cổng thành trong im lặng, không một lời từ biệt, không một dấu hiệu.

Không ai biết ông đi đâu, hay tại sao ông lại rời đi một cách đột ngột như vậy. Mãi đến khi mặt trời lên cao, người ta mới phát hiện ra một lá thư tuyệt mệnh được đặt ngay ngắn trên bàn đá trong thư phòng của ông, nơi ông vẫn thường ngày đọc sách và viết lách. Lá thư được viết bằng nét chữ ngay ngắn, mạnh mẽ, như chính con người ông.

Tô Ẩn là người đầu tiên tìm thấy lá thư. Anh vẫn mặc bộ áo bào xanh thẫm, khuôn mặt lộ rõ vẻ lo lắng khi không thấy Thiết Bút Tăng như thường lệ. Anh vội vã cầm lá thư lên, đôi mắt anh mở to khi đọc từng dòng chữ:

“Hỡi Đinh Bộ Lĩnh, hỡi con dân Đại Việt! Ta đã dành cả đời để tìm kiếm chân lý, để hiểu về “đạo”. Ta đã chứng kiến sự thăng trầm của các triều đại, sự đổi thay của lòng người. Nay, ta phải rời đi. Bởi vì ta đã thấy một sự thật đau lòng, một sự thật không thể chối cãi.

Một đạo không giữ được lòng dân, một vua không giữ được sự thật – đều không xứng viết sử.

Thiên đạo không nằm ở Cửu Đỉnh, không nằm ở ngai vàng, không nằm ở lời nói suông. Thiên đạo nằm ở lòng dân, ở sự thật. Khi lòng dân ly tán, khi sự thật bị che mờ, thì dù có bao nhiêu đỉnh cũng vô nghĩa. Dù có xưng là vua, cũng chỉ là một kẻ đứng trên tro tàn của niềm tin. Hãy nhớ lấy lời này. Đường về với chân lý còn xa lắm. Và ta… không thể đi cùng nữa. Thiết Bút Tăng.”

Tô Ẩn run rẩy buông lá thư. Anh biết, đây không chỉ là một lá thư từ biệt, mà là lời phán xét cuối cùng của Thiết Bút Tăng dành cho Trường Yên, dành cho Đinh Bộ Lĩnh, và cho cả thời đại này. Anh hiểu rằng, Thiết Bút Tăng đã quá mệt mỏi với sự dối trá, với cuộc tranh giành vô nghĩa, và với sự mục nát của “đạo lý” trong thiên hạ.

Tin tức về việc Thiết Bút Tăng rời Trường Yên và lá thư tuyệt mệnh của ông nhanh chóng lan truyền khắp Đại Việt, nhanh hơn cả mọi tin tức quân sự. Lời lẽ của ông, “Một đạo không giữ được lòng dân, một vua không giữ được sự thật – đều không xứng viết sử,” đã như một tiếng chuông cảnh tỉnh, vang vọng vào tâm trí mọi người.

Người dân, vốn đã mất niềm tin vào các phe phái, giờ đây lại càng thêm đau xót khi một vị đại hiền triết, một người vốn được kính trọng vì sự liêm chính và uyên bác, cũng phải bỏ đi. Họ cảm nhận được nỗi thất vọng và tuyệt vọng của Thiết Bút Tăng.

Để thể hiện sự tiếc nuối và đồng cảm với lời phán xét của ông, một phong trào tự phát đã bùng nổ khắp các làng mạc và thị trấn. Dân chúng mang bút, những chiếc bút lông đã cũ, những chiếc bút tre thô sơ, những chiếc bút được làm từ đủ loại vật liệu, và cắm chúng trên các ngã ba đường, trên những thân cây cổ thụ, trên những tảng đá lớn.

Những chiếc bút, biểu tượng của tri thức, của sự thật và của quyền được viết lên lịch sử, giờ đây được cắm thẳng vào đất, như một sự tố cáo im lặng nhưng đầy sức mạnh.

Người ta gọi ngày đó là “Ngày Hỏi Đạo”.

“Chúng ta hỏi đạo!” Một người nông dân, tay run rẩy cắm chiếc bút tre xuống đất. “Chúng ta hỏi những kẻ tự xưng là ‘chính đạo’ xem họ đã làm gì với lòng tin của chúng ta!”

“Thiết Bút Tăng đã nói đúng!” Một bà cụ già ngồi bên cạnh, nước mắt lưng tròng. “Một đạo không giữ được lòng dân, một vua không giữ được sự thật… làm sao xứng đáng viết sử? Lịch sử này, chúng ta sẽ tự viết!”

Những chiếc bút cắm trên các ngã ba đường không chỉ là biểu tượng của sự phản kháng im lặng, mà còn là lời thách thức trực tiếp đến quyền lực của mọi phe phái. Nó cho thấy rằng, dân chúng đã không còn tin vào những kẻ tự xưng là “người viết sử” của triều đại, mà họ muốn tự mình định đoạt, tự mình ghi lại những gì đang diễn ra.

Sự kiện Thiết Bút Tăng lặng lẽ rời Trường Yên và để lại thư tuyệt mệnh với lời lẽ: “Một đạo không giữ được lòng dân, một vua không giữ được sự thật – đều không xứng viết sử” đã gây chấn động toàn Đại Việt. Lời phán xét của ông đã thúc đẩy tin truyền ra, dân chúng mang bút, cắm trên các ngã ba đường – gọi là “Ngày Hỏi Đạo.” Điều này không chỉ là một đòn giáng mạnh vào uy tín của Đinh Bộ Lĩnh và các phe phái, mà còn khẳng định sự mất mát niềm tin sâu sắc trong lòng dân, báo hiệu một cuộc chuyển mình lớn về ý thức của nhân dân trong cuộc chiến giành thiên mệnh.